Choć w codziennych rozmowach używamy wciąż sformułowań takich jak “mleko sojowe” czy “ mleko migdałowe”, musimy wiedzieć, że zgodnie z przepisami unijnymi, nazwy takie jak “mleko” mogą być stosowane wyłącznie do produktów pochodzenia zwierzęcego. Dotyczy to również przypadków, gdy nazwy te są uzupełnione wyjaśnieniem lub opisem wskazującym na roślinne pochodzenie danego produktu. Co więcej, nazwa mleko w UE zarezerwowana jest wyłącznie dla mleka pochodzącego od krowy. Mleka pochodzące od innych zwierząt, muszą w nazwie być dookreślone, np. mleko kozie, czy mleko owcze.
Jeśli mamy do czynienia z płynem wyprodukowanym z roślin, zamiast nazwy mleko powinno się używać nazwy napój.
Rynek napojów roślinnych rozwija się bardzo prężnie i bez względu na nazewnictwo – wciąż jeszcze zdarza się znaleźć na sklepowych półkach opakowania z napisem mleko sojowe czy mleko ryżowe – znajdują one coraz więcej zwolenników. Napoje roślinne to nie tylko doskonała alternatywa dla mleka zwierzęcego dla osób, które są na nie uczulone (zwłaszcza na mleko krowie), ale także wyśmienity smak oraz mnóstwo właściwości prozdrowotnych.
Napój roślinny nie zawiera laktozy. Może zatem po nie sięgać każdy, kto nie toleruje laktozy. A szacuje się, że nietolerancja laktozy to jedna z najpowszechniejszych nadwrażliwości pokarmowych. Nie trzeba być alergikiem, żeby doświadczyć jej przykrych skutków – tolerancja mleka krowiego u wielu ludzi zmniejsza się z wiekiem i nawet kropla mleka do kawy potrafi wtedy wywołać niepotrzebne sensacje ze strony układu pokarmowego.
Zamiast mleka zwierzęcego mamy do wyboru doskonałe zamienniki:
Napoje sojowe
Klasyczne mleko sojowe bez dodatków zawiera:
- kwas foliowy, regulujący wzrost i działanie wszystkich komórek organizmu,
- potas, zapewniający prawidłową gospodarkę wodno-elektrolitową i miarową pracę serca
- witaminę B12 o właściwościach krwiotwórczych – warto jednak wiedzieć, że nasz organizm bardzo słabo przyswaja ją z produktów pochodzenia roślinnego, w tej materii lepiej sięgać np. po czerwone mięso
Producenci często wzbogacają mleko sojowe o wapń oraz witaminy D i K.
Trzeba wiedzieć, że napój z soi jest bogaty w fitoestrogeny czyli izoflawony sojowe – związki organiczne zawarte w roślinach, działające w organizmie ludzkim na podobieństwo estrogenów. Z tego powodu nie powinny po nie sięgać – przynajmniej w nadmiarze – osoby z zaburzeniami tarczycy albo kobiety mające kłopoty z gospodarką hormonalną. Wszelkie zaburzenia endokrynologiczne wymagają ustalenia z lekarzem /lub dietetykiem jaka ilość soi w diecie jest dla nas korzystna.
Napoje ryżowe
Skład mleka ryżowego zależy od tego, jakiego gatunku ryżu użyjemy do jego produkcji. Najwięcej właściwości prozdrowotnych ma napój przygotowany z brązowego niełuskanego ryżu. Bez względu na gatunek ryżu, mleko ryżowe jest niskotłuszczowe, bezlaktozowe, ma też mniej wapnia i białka niż mleko krowie – z tego powodu bywa wzbogacane o obydwa składniki.
Z natury, mleko ryżowej jest bogate w:
- błonnik
- witaminy z grupy B (B1, B2, B3, B6)
- witaminę E
- magnez
- cynk
- selen
- potas
- sód
Mleko ryżowe to doskonała alternatywa dla osób z nietolerancją laktozy, kazeiny, glutenu (ryż jest zbożem bezglutenowym) oraz mającym problemy z żołądkiem. Skład tego napoju roślinnego pomaga w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia
krwi, uszczelniając naczynia krwionośne i zapobiegając „sklejaniu” się płytek krwi.
Mleko kokosowe
Niesamowity smak i zapach mleka kokosowego dorównuje jego dobroczynnym właściwościom. Ten napój roślinny, pozyskiwany poprzez wyciskanie dojrzałego miąższu kokosów, ma biały, mleczny kolor i kremową konsystencję.
W jego składzie znajdziemy:
- nienasycone kwasy tłuszczowe
- białko
- węglowodany
- błonnik
- witaminę C
- witaminy z grupy B
- cynk
- magnez
- potas
- wapń
- żelazo
Liczba właściwości prozdrowotnych przypisywanych napojowi kokosowemu jest znaczna. To między innymi:
- zmniejszenie napięcia naczyń krwionośnych i poprawa ich elastyczności
- działanie antykancerogenne (antyrakowe)
- pomoc w zrzucaniu zbędnych kilogramów (m. in. zdrowe tłuszcze podkręcają metabolizm, zapobiegają gwałtownemu podnoszeniu się poziomu cukru we krwi, zmniejszają łaknienie i ryzyko napadów hipoglikemii)
- działanie antyoksydacyjne poprawiające stan skóry
- hamowanie procesów zapalnych, prowadzących do zmian osteoporotycznych.
Napoje roślinne to pierwszy wybór wegetarian i wegan oraz osób cierpiących na nietolerancję laktozy i kazeiny. W zależności od upodobań i potrzeb, a także innych niż wymienione nietolerancji pokarmowych (np. na orzechy), mamy do wyboru napoje:
- z roślin strączkowych (sojowe),
- ze zbóż (ryżowe, owsiane, jaglane, orkiszowe),
- z pseudo zbóż (gryczane),
- z pestek lub orzechów (migdałowe, z orzechów laskowych).
Kupując gotowe mleko w kartonie lub butelce, zawsze sprawdzajmy, czy nie ma ono w składzie nadmiernej ilości cukru, a wśród dodatków dominują witaminy i minerały, a nie substancje konserwujące.
Jeśli mamy czas i dostęp do ekologicznych surowców, możemy pokusić się o samodzielne przygotowanie napoju/mleka roślinnego. Ale to już temat na osobny wpis…
